بررسی تاثیر تراکم بوته روی خصوصیات مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی چهار رقم گندم دوروم(Triticum turgidum var.durum) تحت شرایط دیم در منطقه سرابله ایلام

افشین مظفری۱، سید عطا‌الله سیادت۲، سید ابوالحسن هاشمی دزفولی3 ۱ - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، پست الکترونیک: yahoo.com@2000poyan_sanat ۲- دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز 3- دانشیار دانشگاه شهید چمران اهواز چکیده به منظور بررسی تاثیر تراکم‌های مختلف بوته روی خصوصیات مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی چهار رقم گندم دوروم (Triticum turgidum var.durum) تحت شرایط دیم، آزمایشی در سال زراعی 78-1377 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی سرابله استان ایلام پیاده شد. آزمایش به ‌صورت فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار بود. فاکتور‌ها شامل رقم در چهار سطح (قلاوندی، سیمره، آکونچی و چن آلتار) و تراکم بوته در چهارسطح (300، 350، 400 و450 بوته در متر‌مربع) بود. بدین منظور تاثیر تراکم و رقم روی خصوصیات مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی نظیر: طول ساقه، طول سنبله، قطر میانگره برگ پرچم، طول میانگره برگ پرچم، شاخص سطح برگ، سطح برگ پرچم، تجمع ماده خشک، روند پنجه زنی، عملکرد و اجزای عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که اثر رقم و تراکم روی عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت معنی‌دار نشد. در بین ارقام اختلاف معنی‌داری در ارتباط با اجزای عملکرد، طول ساقه و طول میانگره برگ پرچم وجود داشت. نتایج آزمایش نشان داد که تاثیر تراکم بوته روی اجزای عملکرد، طول خوشه و قطر میانگره برگ پرچم معنی‌دار شد. ولی اثر متقابل فقط روی وزن هزار دانه معنی‌دار شد. رقم قلاوندی در تراکم 300 بوته در متر‌مربع با 2/38 گرم و رقم آکونچی در تراکم 450 بوته در متر‌مربع با 7/27 گرم به ترتیب بالاترین و پایین ترین وزن هزار دانه را به خود اختصاص دادند. با توجه به مقایسه میانگین‌ها به روش دانکن، بالاترین عملکرد دانه در رقم چن آلتار با 1317 کیلو‌گرم در هکتار و تراکم 350 بوته در متر‌مربع با 1347 کیلو‌گرم در هکتار، بدست آمد.